Programa Tarihçi Yazar Nezir Kızılkaya, Araştırmacı Yazar Bülent Korkmaz ve Kültür Mirası Okulu öğrencileri katıldı.
Cumhuriyet öncesi genel bir değerlendirme yapan Tuğrulca, “1516 yılında Malatya’nın Osmanlı hâkimiyetine girdikten kısa bir süre sonra yani 1530 – 1560 döneme ait bazı veriler var. Söz konusu bu verilerde Malatya merkezde dört medresenin faaliyette olduğunu görüyoruz. Ortaöğretim kısmen yükseköğretime tekabül eden bu medreselerde tam olarak kaç öğrencinin eğitim gördüğünü bilmiyoruz. Bir müderrise düşen en fazla 15-20 öğrenci üzerinden bir tahmin yürütülebilmektedir. Aynı değerlendirmeyi ilköğrenim çağındaki çocuklar içinde yapmak mümkündür. Cami ve mescit çevresinde yapılan bu eğitimin mevcut öğrenci sayısını bilmediğimiz gibi eğitim çağına gelmiş çağ nüfus hakkında da bilgi sahibi değiliz. Örneğin söz konusu tarihlerde 29 adet mahallede ve her bir mahalle veya mescitte en fazla 30 öğrenci üzerinden ancak bir sayı elde etme imkânı olsa bile çağ nüfusunun hangi oranda eğitime erişim sağladığı konusunda veri elde edemiyoruz” dedi.
1883–1884 YILINDA MALATYA’DA 303 ÖĞRENCİNİN KAYITLARINA ULAŞIYORUZ
1883- 1884 yılına ait Malatya’da 11 tane medresenin olduğunu söyleyen Tuğrulca, “Bu dönemde artık öğrenci sayısını görüyoruz. Medreseler yani orta öğretim ve kısmen yükseköğretime tekabül eden 303 tane öğrencinin olduğuna kayıtlarda ulaşıyoruz. Aynı dönemlerde Gayrimüslim nüfusun eğitim durumu ile Müslüman toplumun eğitim durumu hakkında da bilgi veren Tuğrulca, “Mevcut nüfus, okul ve öğrenci sayısı gibi kısıtlı veriler üzerinden bir okuma yaptığımızda Gayrimüslimlerde okullaşma oranı %27,7 olarak karşımıza çıkarken Müslümanların okullaşma oranı: %6,6 olarak gerçekleşmiştir” diye ifade etti.
1914 YILINA KADAR BİR İSTATİSTİK BİLGİ YOK ELİMİZDE
1900’lü yıllara kadar modern anlamda bir istatistik oluşturulmadığını ifade eden Tuğrulca, “İlk detaylı istatistik olarak kayda geçen 1914 yılı eğitim istatistikleri ile Cumhuriyetin devraldığı eğitim durumu hakkında bilgi sahibi olabiliyoruz. Söz konusu bu istatistiklerde Malatya’da çağ nüfusun ancak ℅5,4 ü okula gidebiliyorken Osmanlı genelinde bu oran ℅8,3 olarak geçekleşiyor.
Eğitim ile savaşın kaybedilmesi arasındaki ilişkiye de örnek veren Tuğrulca, Cihan Harbi başladığında 2 milyon850 bin civarında askerin silahaltına alındığını bunlardan yaklaşık 300 bin kadarının esir ya da firar ettiğini belirtti. 1940 yılına kadar olan eğitim istatistiklerinden örnekler veren Tuğrulca’nın programı soru-cevap bölümü ile sona erdi.
ismail USTA
Mersin Vatan Haber Müdürü
